“Zorg om de zorg.”

We staan aan de vooravond van een enorme operatie binnen de overheid. De gemeentelijke overheid krijgt er veel taken bij vanuit de rijksoverheid. We hebben het dan over de decentralisaties van de Jeugdzorg, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de Wet Maatschappelijke ondersteuning (WMO) en de invoering van de Participatiewet. Allen binnen het sociale domein.

Rond diverse thema’s van deze vier decentralisaties is nog veel onduidelijkheid. Sommige wetten moeten nog door de eerste of tweede kamer worden behandeld. Maar natuurlijk zijn de gemeente al druk bezig met de voorbereiding ervan. Zo ook De Marne.

Waarom deze enorme operatie? De genoemde beleidsgebieden zijn op dit moment erg versnipperd. Er ligt een woud aan regelgeving, diverse instanties houden zich er mee bezig en de financiering is erg versnippert. De gemeenten staan veel dichter bij de bevolking en die zouden dit beter en efficiënter moeten kunnen. En door de regelgeving transparanter te maken, moet het voor de inwoners eenvoudiger worden, te meer omdat de zaken integraal kunnen worden aangepakt. Tegelijkertijd wordt er met de vier decentralisaties een flinke bezuiniging doorgevoerd. Of anders gezegd, de gemeenten moeten het beter en goedkoper kunnen. Daar ligt een uitdaging van jewelste.

Het college, of eigenlijk moet ik zeggen de vier colleges van Winsum, Bedum, Eemsmond en De Marne hebben nu hun gezamenlijke visie neergelegd met betrekking tot de decentralisaties. Dat is al een geweldige prestatie. Een gezamenlijke visie. Het gaat er straks om deze visie om te zetten in concreet beleid binnen de vier gemeenten.

We zouden nu veel vragen kunnen stellen, maar dan duiken we de “inhoud” in. En daar gaat het nu nog niet om; het gaat nu over de visie, de uitgangspunten, zeg maar. We kiezen er daarom voor, om een aantal, voor de PvdA belangrijke uitgangspunten en zorgen, neer te leggen, waar we uiteraard graag een reactie van het college op willen hebben.

Niemand zal warm worden van begrippen als “zelfredzaamheid”, “eigen verantwoordelijkheid”, “regie over het eigen leven”, enz. We lezen dit vaak in de stukken. Als je er goed over nadenkt, zijn het open deuren en tegelijk ook waarheden. Het klinkt allemaal erg logisch en je kunt er bijna niet op tegen zijn. Maar we zullen met elkaar met concretere antwoorden moeten komen, want dit kan niet het enige antwoord zijn. Dat wordt nog een enorme krachttoer, maar we zijn zeer benieuwd naar de concrete invulling van het beleid. Voor de PvdA is het van belang om onze sociale verworvenheden niet gemakkelijk overboord te zetten. Er moet een sterk sociaal stelsel voor terug komen, waarbij de zwakken in de samenleving worden beschermd en waarbij rechtvaardigheid, gelijke kansen en solidariteit voorop staan. Maar dat zal u niet verwonderen..

Dit wordt een enorme zoektocht. We waren gewend om alles in regels vast te leggen, terwijl de “problematiek” veelal maatwerk vereist. En daar zijn we zeker niet op tegen, sterker nog; het aantal “regels” mag wat ons betreft afnemen. Maar wel een kanttekening; maatwerk heeft het risico van willekeur in zich. Daarvoor zullen we moeten waken. Het mag niet zo zijn dat degene die straks het hardste roept, de beste hulp krijgt. Ook degenen die we niet horen moeten gezocht worden.

Verder is het goed om ons te realiseren dat de afhankelijkheid van de overheid, ook sterk is aangemoedigd door diezelfde overheid en maatschappelijke- en hulpverlenende instanties. Een pregnant voorbeeld hiervan vormt het doorprocederen van asielzoekers. In veel gevallen gebeurt dit op aandringen van de “hulpverlening”, in plaats van de mensen zelf. De decentralisatie vereisen dus ook een enorme cultuuromslag van zowel de overheid, uitvoerende instanties en de inwoners. Dit gaat tijd kosten. Maar hier moet veel aandacht voor zijn.

Een appel doen op vrijwilligers, familie en de buurt, is niets mis mee. Maar we moeten ons ook realiseren dat die capaciteit zijn beperkingen, in tijd en professionaliteit kent. De professionele hulp mag nimmer in het geding zijn. En het is (en blijft) nog even de vraag of er nog zoveel “vrijwillige capaciteit” beschikbaar is. Ook dat is wat de PvdA betreft een belangrijk aandachtspunt.

Met de decentralisaties zou je ook kunnen zeggen dat de rekening wordt verschoven. De zorgbehoefte zal niet direct afnemen, maar de rekening komt meer bij de zorgverzekeraars en de mensen zelf te liggen. Ook hier wijzen we op een flink risico; kan iemand die het zelf niet kan betalen straks nog gebruik maken van de vereiste zorg? In onze gemeente ligt het gemiddelde inkomen laag. Dat vergroot het vraagstuk. Voor de PvdA moet de zorg toegankelijk blijven voor iedereen.

Voor wat betreft de financiering en de risico’s delen wij de zorgen van het college en van de adviesraden. Het is zaak dat hier zo snel mogelijk duidelijkheid over komt. Maar ook is het van belang dat het college alvast (nood-) plannen maakt hoe de risico’s kunnen worden opgevangen. Is dit mogelijk?

De integrale aanpak juichen we toe. De huidige versnippering heeft al zoveel problemen laten zien, dat dit echt anders moet. Het is te gek voor woorden dat meerdere hulpverleners, ook nog vaak zonder onderlinge afstemming, zich buigen over één gezin. Dus per gezin één hulpverlener, die de zaken adequaat coördineert. De rol van de huisartsen is in dit verband een belangrijke. Toch maken we ons daar zorgen over. De druk op de huisartsen is al zo groot. De huisartsen, maar ook andere betrokkenen hebben een belangrijke rol als het gaat om preventie. Dit laatste “preventie” mag wat ons betreft ook een steviger uitgangspunt zijn bij de ontwikkeling van beleid.

Voor iedereen goed werk is voor de PvdA een belangrijk vertrekpunt. Maar hier ligt een groot verschil tussen mensen die, om wat voor reden ook, niet kunnen en mensen die niet willen. De laatste categorie, kunnen we kort over zijn. Ons vertrekpunt is solidariteit en daar past een strakke handhaving bij. Maar voor de mensen die niet kunnen, moet wel een plek zijn. De overheid moet het tot haar taak rekenen, hier een sociaal vangnet voor te creëren.

Omdat een aantal zaken nog niet duidelijk zijn, maken de mensen zich oprechte zorgen. Krijg ik straks nog wel hulp? Moeten de kinderen weer voor mij zorgen? En hoe zit het met mijn voorziening? Het is wat ons betreft essentieel dat deze veranderingen plaatsvinden in goede communicatie naar betrokkenen. De kritiek van de adviesraden baart ons dan ook zorgen. De PvdA van de vier gemeenten gaat daarom binnenkort een meldpunt inrichten, waar de mensen hun zorgen en vragen neer kunnen leggen. Maar eigenlijk hopen we dat de gemeenten dit initiatief overnemen, zodat de zorgen die er leven zoveel mogelijk worden weggenomen. De PvdA is van mening dat de gemeente in de ontwikkeling van deze enorme verandering een actieve rol moet spelen in de vertrouwenslijn tussen overheid, betrokken instellingen, inwoner en dorpen.

Wij zijn benieuwd wanneer we het uitgewerkte beleid tegemoet kunnen zien. De suggestie van de adviesraden om een tijdpad (en beslissingsmomenten) toe te voegen, steunen we.

Tot slot willen we het college veel wijsheid, kennis en kunde toewensen bij de ontwikkeling van concreet beleid. Dit wordt een ware krachttoer, waarbij wat ons betreft één ding niet mag worden vergeten; we maken geen regels, maar we hebben het over mensen! Wij ontwerpen nu gezamenlijk de nieuwe “zorg-toekomst”. Laten we hopen dat we daar later trots op kunnen zijn.

Maarten Buikema

Fractievoorzitter PvdA